Yetkinlik kavramının günümüzde hepimiz tarafından çokça kullanılmakta olan bir kavram olduğu kuşkusuz.
Özellikle de iş ve çalışma yaşamında personel seçimi ve kariyer basamaklarının tırmanılmasında bu kavram oldukça etkili bir parametre olarak karşımıza çıkmaktadır. Aslında ölçme aracı olarak yadsınamaz bir olgu. Bu bakımdan işe alım uzmanının veya yetenek yönetiminden sorumlu ünite yetkilisinin muhakkak baş vurup değerlendirmeye tabi tutması gereken bir argüman olmasına da söylenecek bir şey bulunmuyor Ölçemediğimiz bir durumu yönetemeyeceğimiz de artık bilinen bir yaklaşım.
Şimdi bu kavramın sözlük veya uygulamadaki karşılıkları ne? Ona bir göz atalım. Performansta ayırt edici, nitel ve nicel etkenler. Bir İnsanın bir işte başarı sağlayabilmesi için sahip olması gereken bilgi, beceri ile sahip olduğu özgün vasıflar ve tecrübe şeklinde çok özet olarak tanımlanabilir. Bu yeterlilikler de kendi içinde temel, teknik veya yönetim alanı ile ilgili beceriler, daha da geneli mevcut zeka (fiziksel, zihinsel, duygusal ve ruhsal) yetenek, beceri kapasitesi şeklinde sıralanabilir. Bu yetenek ve becerilerin üzerine belki daha çok şey yazılıp söylenebilir.
Bununla beraber; Genel Yönetsel Yetkinlikler
1-Kavramsal: Bütünleştirme.
2-Karar verme: Analiz, gözlemleme, sentez, ön görü.
3-Teknik: Alan bilgisi, uzmanlık.
4-Beşeri beceriler: Sosyal zekâ(İnsan ilişkilerinde akıllıca davranabilme, grupları organize edebilme-koordinasyon, tartışarak çözüm bulma-arabulucu-güvenilir, kişisel bağlantı-iyi bir takım oyuncusu).
Yönetim kademeleri
İlk kademe: Ekip-takım yönderliği.
Orta kademe Süreç yöneticisi.
Üst kademe :Stratejik liderlik.
Yetkinlik bileşenleri
- Bilgi
- Beceri
- Tutum
- Değerler.( 23 Mayıs 2015- Sayı: 29364 Sayılı RG./Milli Eğitim Kalite Çerçevesi )
Temel yetkinlikler: Operasyonel.
Teknik yetkinlikler: Alan hâkimiyeti.
Yönetsel yetkinlikler: Vizyonerlik.
Temsil düzeyi artıkça yönetici yetkinlik dağılımı da aynı oranda değişir.
Bunu bir gösterge tablosu ile açıklayacak olur isek,
İlk kademe; Temel (4) ,Teknik(4), Yönetsel (2)
Orta kademe; Temel(2) ,Teknik(5),Yönetsel (3)
Üst kademe; Temel (2),Teknik (3), Yönetsel (5)
Bu genel değerlendirmeler ışığında Yönetsel Yetkinlikler Pastasına bir göz attığımızda ise en çok aşağıda sayılan bilgi, beceri ve tutumları görüyoruz.
Analitik Düşünme: Olaylar ile veriler arasındaki bağlantıları kurar ve neden sonuç ilişkilerini ayırt eder. Problem çözmek ve yeni fikir geliştirmek üzere olayları ve durumları ayrıntılı, ardışık, kapsamlı şekilde ve parçalar halinde düşünebilir.
Bütünsel Bakış: Kurum politika, strateji, yaklaşım ve süreçlerini bütünsel olarak değerlendirir, kurumsal fonksiyonların birbirleri ile ilişkilerini ve birbirlerine olan etkilerini algılar.
Değişim Yönetimi: Organizasyonda yeniliklerin ve değişimin desteklenmesi için yöntemler geliştirir.
Etkili İletişim ve İkna: Kurum içinde ve dışında etkili ilişkiler geliştirir. Açık ve dürüst davranarak, karşısındakileri üstün iletişim becerileri sergileyerek ikna eder.
Etkili Karar Verme: Olayları ve sorunları analiz ederek Kurum vizyonu, stratejisi ve değerleri doğrultusunda etkin kararlar alır.
Etkin Çalışma Ortamı Yaratma: Sürekli aktif, hareketli, çalışan, üreten, olumsuz durumlarda bile motivasyonun kolay kolay kaybedilmediği, kişilerin uyumlu ve isteyerek çalıştığı, koordinasyonun sağlandığı sürdürülebilir bir iş ortamı yaratır.
Fikir Üretme/Öneri Geliştirme: Problemleri tespit etmek, önlemek, çözmek veya mevcut durumu daha iyiye doğru geliştirmek üzere sürekli fikir üretir, öneriler geliştirir.
İletişim Becerileri: Diğerlerinin düşünce ve bakış açısına duyarlılık gösterilmesini ve güven duyulmasını sağlayacak ortamları yaratmaya çalışır. Anlaşılmayı kolaylaştıracak şekilde bilgi ve fikirlerini yazılı ve sözlü olarak etkin bir şekilde yapılandırır ve sunar.
İş Birliği Ortamı Yaratma: Kurum içinde ve dışında kişiler ve gruplar arası işbirliğinin oluşması için faaliyet gösterir.
İş Önceliklendirme: İşleri kurumsal hedefleri göz önünde bulundurarak önceliklendirir ve bu öncelik sırasına göre yerine getirir.
İş Zekası: Riskleri tanımlamak, potansiyel kazanç ve kayıpları hesaplayabilmek, fırsatları yakalayabilmek üzere iş yönetimi, muhasebe ve finansal prensipleri uygular.
Kalite/Mükemmelliğe Adanmışlık: Yüksek doğruluk standartlarında ve mükemmel sonuçlar ortaya koymak için sürekli kendini geliştirir, her zaman mükemmeli arar.
Kavramsal Düşünme: Soyut varlıkları ve bu varlıklar arasındaki ilişkileri çözümleme kabiliyeti vardır. Karmaşık durumlarda bilgi ve teori ile birlikte sistemsel bakış açısını katarak soyut ve uzun vadeli olarak büyük resmi görebilir.
Kaynak Yönetimi: İş hedeflerini ve planlarını gerçekleştirebilmek için kaynakları periyodik olarak planlar, dağıtımını yapar ve izler. En üst düzeyde bütünsel başarıyı elde etmek için, destekleyici teknolojileri ve iş ölçümlerini kullanarak kritik kaynak ihtiyaçlarını tanımlar.
Koçluk ve Mentorluk: Birlikte çalıştığı kişilerin potansiyelini en üst düzeyde kullanmalarını teminen bilgi, tecrübe ve kapasitelerinin gelişmesine yardımcı olur, kişi veya ekiplerin etkinliğini iyileştirmek üzere kaynakları geliştirir, uygun fikirler ve geribildirimler verir.
Kurumsal Farkındalık: Kurum içindeki resmi ve gayri resmi yapıları, güç dengesini, davranış normlarını, öncelikleri algılar ve bunlara uygun olarak çalışır. Kurumun resmi ve resmi olmayan yapılarının, hedeflerinin, normlarının, prosedür ve politikalarının farkındadır.
Liderlik: Organizasyonun hedeflerini gerçekleştirmek için diğerlerinin desteğini kazanmak üzere ortam yaratma kabiliyeti vardır. Mahiyetindeki personeli etkin ve verimli bir şekilde yönlendirir.
Performans ve Gelişim Yönetimi: Çalışanların gelişim hedeflerini başarmalarına yardımcı olmak üzere performanslarını izler, değerlendirir ve geliştirilmesi için oryantasyon, eğitim, motivasyon gibi uygulamaların gerçekleştirilmesini sağlar.
Planlama ve Organize Etme: Organizasyonun hedeflerine ulaşması için kısa ve uzun dönemli planlama yapar ve hayata geçirir.
Rehberlik ve Öğretme: Bilgisini ve tecrübesini diğerleri ile paylaşır, öğretici ve geliştirici rolüyle rehberlik eder.
Sağduyu: Stresli, gerginlik yaratıcı veya aciliyet gerektiren durumlarda sağduyu ve sakinlikle karar alır, maiyetindeki personeli bu şekilde yönlendirir.
Sistem Tasarımı: Yazılım donanım sistemlerini amaca yönelik olarak tasarlar.
Sorumluluk Alma: Gereken durumlarda sorumluluk almaktan çekinmez.
Sözlü İletişim ve Etki Yaratma: İletişimde bulunduğu kişilerle etkin bir şekilde iletişim kurar ve onları organizasyonel hedeflerine ulaşmak için etkiler. Maiyetindeki personeli konuşmaları ile bilgilendirir, etkili bir şekilde sevk ve idare eder. Kalabalık önünde konuşma yapma konusunda bilgili ve deneyimlidir.
Stratejik Yönetim: Strateji geliştirme, benimsenen politikalar ile uyumlu stratejiler ve hedefler oluşturma, stratejik planlama ve uygulama konularında bilgi sahibidir.
Süreç Yönetimi: Süreçlerin daha hızlı, daha ekonomik ve daha kaliteli icra edilebilmesi için süreç performansını ölçer veya ölçtürür. Performansın iyileştirilmesi için yaratıcı fikirler üretir veya ürettirir. En uygun çözümleri seçer, bu çözümlerin uygulanması için projeler geliştirir, yönetir veya yönetilmesini sağlar.
Teknoloji Odaklılık: İşine değer katacak yeni teknolojileri araştırır ve bunların tedarik edilmesi ve entegrasyonu için çalışır.
Temsil Yeteneği: Kurum kimliğini ve maiyetinde bulunan personeli, her türlü ortamda uygun şekilde temsil eder.
Toplantı Yönetimi: Kurum içerisindeki toplantılardan maksimum verimi almak üzere yöntem, süre ve sonuçlara odaklanarak toplantıları yönetir.
Üst Yönetici İlişkileri: Üst yöneticilerle ilişkilerini Kurum kültürüne uygun olarak düzenler ve sağlıklı bir bilgi akışı sağlar.
Vatandaş Değeri Yaratma: Vatandaş memnuniyeti ve katma değer yaratacak faaliyetler içerisindedir.
Verimlilik: Çalışmalarında verimliliği artırmaya odaklıdır. Kaynakların boşa harcanmasını önleyecek düzenlemeler gerçekleştirir.
Yazışma ve Belge Yönetimi: İlgili her türlü yazışma ve belgenin uygun şekilde numaralandırılmasını, mevzuata uygun şekilde elektronik veya kağıt kopya olarak dosyalanmasını temin eder.
Yazılı İletişim ve Raporlama: Raporlama konusunda eğitimli ve deneyimlidir. Çalışmalara ilişkin sonuçların ve ilgili verilerin doğru, zamanında, eksiksiz olarak yazılı iletişimini gerçekleştirir ve raporlar.
Yenilikçilik: Vatandaş ve Kurum ihtiyaçlarına yönelik yeni ve yaratıcı çözümlerin üretilmesi için maiyetindeki personeli cesaretlendirir. Yeni ve yaratıcı fikirler ile çözümler ortaya koymak üzere değişimi, yenilikçiliği destekleyen yöntemler geliştirir ve uygulamaya koyar.
Yetkilendirme: Özellikle karar alma süreçlerine diğerlerini de dahil etmek için önemli yetki ve sorumluluklar verme yönünde eğilim gösterir.
Yorumlama ve Değerlendirme: Okuduğu metinden kritik sözcük ve ifadeleri seçip çıkarır, temel düşünce ve mesajı algılar. Metinde geçen kural, talimat, grafik ve tabloları, teknik ve profesyonel yayınları yorumlar ve işiyle ilişkilendirir.
Yönetsel Liderlik: Kurumun ve birimin hedeflerinin en üst seviyede gerçekleştirilmesi için maiyetindeki personele liderlik eder.
Zaman Yönetimi: Tüm faaliyetlerin arzulanan zamanda gerçekleşmesi için çaba harcar, zamanı çok önemli kaynak olarak değerlendirir ve yönetir.
Paylaşmak sevgidir, berekettir.
Kaynakça;
http://www.kariyer.net/ik-blog/iyi-bir-yonetici-hangi-tutum-ve-mesleki-niteliklere-sahip-olmalidir/ 07 Temmuz 2015
nedimileri.com/2013/10/07/yetkinlik-denilince-ne-anliyoruz/
http://www.yalova.edu.tr/Files/UserFiles/60/EK_DERS/YETKNLKLER_SOZLUU.pdf Erişim Tarihi:13 Haziran 2017